Σκολίωση αποκαλείται η πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης στο μετωπιαίο επίπεδο με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων.
Συνήθως εμφανίζεται στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης ή στην θωρακοοσφυική (στο όριο μεταξύ της θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας) ή ακόμα σπανιότερα αμιγώς στην οσφυϊκή.
Αίτια – Τύποι
Μπορεί να οφείλεται σε συγγενή, αναπτυξιακά ή εκφυλιστικά αίτια, να σχετίζεται με κληρονομικούς-ορμονικούς παράγοντες, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις της σκολίωσης είναι άγνωστης αιτιολογίας και περιγράφονται ως ιδιοπαθής σκολίωση.
Δείχνει μεγαλύτερη προτίμηση στα κορίτσια με αναλογία για τις μεγάλες σκολιώσεις 9 προς 1 σε σχέση με τα αγόρια.
Με βάση την ηλικία εμφάνισης η ιδιοπαθής σκολίωση χωρίζεται σε τρεις τύπους:
- Έως 3 ετών: νηπιακή σκολίωση
- από 3 έως 9 ετών: παιδική
- από 9 έως και 18: εφηβική. Η τελευταία αποτελεί και το 80% όλων των περιπτώσεων της ιδιοπαθούς σκολιώσεως.
Κίνδυνος προόδου
Ο κίνδυνος της προόδου της ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι αυξημένος κατά την εφηβεία, κυρίως κατά τη φάση της μέγιστης ανάπτυξης , που στα κορίτσια αρχίζει στην ηλικία των 11 και στα αγόρια στην ηλικία των 13 και διαρκεί και στα δύο φύλα μέχρι την σκελετική ωρίμανση, χωρίς να αποκλείεται η επιδείνωση και κατά την ενήλικο ζωή. Σε μεγάλες σκολιώσεις η παραμόρφωση επιδεινώνεται κατά την ενήλικο ζωή 1 μοίρα/έτος.
Διάγνωση και συμπτώματα της ιδιοπαθούς σκολιώσεως (Ι.Σ.)
Η ΙΣ προκαλεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι πόνο. Οι ασθενείς με ΙΣ μπορεί να εμφανίζουν πόνο στη ΣΣ (πχ οσφυαλγία), όπως και οι συνομήλικοί τους, χωρίς να εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία και συχνότητα οσφυαλγίας.
Δεδομένου ότι η σκολίωση προκαλεί παραμόρφωση του κορμού, στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν στη διάγνωση της είναι:
- ένας ώμος ψηλότερα από τον άλλο
- προπέτεια μίας ωμοπλάτης
- προπέτεια ή υψηλότερη θέση των πλευρών από τη μία πλευρά (ύβος)
- κυρτότητα λεκάνης
- ασυμμετρία μέσης
Συνήθως οι γονείς και όσοι εμπλέκονται στη σωματική διάπλαση του παιδιού (γυμναστές, παιδίατροι) πρέπει να παρατηρούν το κορμί του παιδιού σε όρθια στάση από πίσω και από μπροστά.
Το πιο συνηθισμένο τεστ για τη διάγνωση μικρών και χωρίς εμφανή παραμόρφωση σκολιώσεων είναι το τεστ της επίκυψης (Adam’s test).
Το επόμενο βήμα για τη διάγνωση είναι η ακτινογραφία της ΣΣ. Τυπικά αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η σκολίωση είναι ιδιοπαθής και δεν υπάρχει υπόστρωμα νευρομυϊκό, η κλινική εξέταση και κυρίως το νευρολογικό σκέλος αυτής είναι απαραίτητο να γίνεται για αποκλεισμό άλλων παθολογικών καταστάσεων που προκαλούν σκολίωση (σύνδρομα, συγγενείς ανωμαλίες, νευρομυϊκές παθήσεις κ.λπ.).
Αντιμετώπιση ιδιοπαθούς σκολίωσης
Με βάση τα ευρήματα, η αντιμετώπιση χωρίζεται σε συντηρητική – χειρουργική ανάλογα με το βαθμό παραμόρφωσης, την ηλικία και τη δυναμική επιδείνωσης.
- Για σκολίωσεις σχετικά μικρές με γωνία Cobb <25 μοίρες δεν χρειάζεται καμιά θεραπεία. Απλά ενθαρρύνεται η άσκηση προκειμένου να διατηρείται μια καλή λειτουργικότητα της Σ.Σ. και το παιδί πρέπει να παρακολουθείται από ορθοπαιδικό ειδικευμένο στις παθήσεις της Σ.Σ.
- Για σκολιώσεις με γωνία Cobb>25 μοίρες συστήνεται η χρήση ειδικού κηδεμόνα μέχρι το τέλος της εφηβείας (κορίτσια 16 – 17, αγόρια 17 – 18 ετών). Προϋπόθεση για επιτυχημένη έκβαση στη συντηρητική αγωγή είναι η συνεργασία του ασθενούς στην εφαρμογή του ορθοπαιδικού κηδεμόνα.
Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, πως ο κηδεμόνας δε θεραπεύει τη σκολίωση, αλλά προλαμβάνει την εξέλιξη της παραμόρφωσης.
- Για σκολιώσεις με γωνία Cobb >35μοιρών με δυναμική επιδείνωσης συστήνεται η χειρουργική θεραπεία. Αυτή σήμερα γίνεται με εξειδικευμένες τεχνικές (σπονδυλοδεσία) και χρήση ειδικών ορθοπαιδικών υλικών με πολύ καλό λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα.
Η συχνότητα των επιπλοκών διατηρείται σήμερα σε χαμηλά επίπεδα λόγω των εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών και τη χρήση νευροφυσιολογικής παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του χειρουργείου.